Ogół działań mających na celu zapewnienie atrakcyjnego, zdrowego wyglądu, siły, sprawności możemy objąć wspólnym terminem anti-aging, który w dosłownym tłumaczeniu oznacza ?przeciw starzeniu?. Procesy starzenia obejmują cały organizm człowieka, jednak najszybciej oznaki starzenia możemy zaobserwować na skórze. Szczególnie nieakceptowane są zmiany pojawiające się na twarzy, które usiłujemy redukować licznymi metodami z zakresu medycyny estetycznej i kosmetologii. W ostatnich latach obserwujemy dynamiczny rozwój i upowszechnianie się w terapiach anti-aging laserów i generatorów intensywnych impulsów światła (IPL), które są wykorzystywane w likwidowaniu objawów starzenia się skóry takich jak: utrata jędrności skóry, zmarszczki, zamiany naczyniowe, zmiany barwnikowe oraz włókniaki,brodawki łojotokowe oraz kępki żółte.
Utrata jędrności i elastyczności skóry, redukcja zmarszczek.
W przypadku zabiegów laserowych mających na celu poprawę elastyczności i napięcia skóry oraz redukcję zmarszczek mamy do dyspozycji lasery ablacyjne i lasery nieablacyjne. Do laserów ablacyjnych zaliczany laser CO2 (dwutlenkowo-węglowy) oraz laser ER:YAG (erbowo-jagowy). Laser CO2 działa głębiej i tym samym jest bardziej agresywny niż ER:YAG. Istota działania laserów ablacyjnych polega na odparowaniu naskórka oraz części skóry właściwej z jednoczesnym podgrzaniem tkanek, co prowadzi do obkurczenia kolagenu i stymulacji fibroblastów. Bardzo często taki zabieg nazywany jest dermabrazją laserową lub resurfacingiem. Obecnie bardzo rzadko wykonuje się pełną (całej powierzchni) dermabrazję laserową, gdyż takie zabiegi obarczone są dużym ryzykiem powikłań a pacjent wymaga długiego czasu rekonwalescencji. Zamiast tego opracowano technologię polegającą na dzieleniu wiązki laserowej, czyli frakcjonowaniu. W wyniku czego skóra odparowywana jest punktowo, gdzie w miejscu odparowania powstaje mikro-kanalik otoczony dokoła zdrową skórą. Ilość oraz rozmiar odparowanych punktów na 1 cm2 powierzchni w większości laserów można swobodnie modyfikować a tym samym mieć kontrolę nad agresywnością przeprowadzanego zabiegu. Im mniejszy procent skóry zostanie odparowany, tym będzie krótszy czas gojenia się skóry. W zależności od parametrów zabiegowych, celu zabiegu oraz okolicy części ciała wykonuje się 1 lub kilka zabiegów laserowych. Wczesnym efektem laserowej ablacji jest gładsza, jaśniejsza skóra, która pojawia się bezpośrednio po zagojeniu się skóry. Do późnych efektów zabiegu (kilkanaście tygodniu od wykonania) zaliczamy poprawę napięcia i elastyczności skóry związana z syntezą nowego kolagenu. Skuteczne w poprawie jędrności skóry i redukcji zmarszczek są również zabiegi wykonywane laserami nieablacyjnymi oraz IPL. Nieablacyjne źródła światła działając na tkankę nie powodują jej odparowania (po zabiegu skóra się nie łuszczy), a ich działanie polega na podgrzaniu tkanek co prowadzi do aktywacji fibroblastów, tworzenia nowego kolagenu co prowadzi do poprawy napięcia i spłycenia zmarszczek. Do laserów nieablacyjnych zaliczany laser ER:GLASS (erbowo-szklany), laser ND:YAG – lasery te mogą pracować w technologii frakcjonowania. Zabiegi wykonywane technikami nieablacyjnymi w porównaniu z ablacyjnymi cechuje niższa skuteczność, a dla uzyskania założonego efektu konieczne jest kilkukrotne powtórzenie zabiegu. Zabiegi te jednak obarczone są mniejszym ryzykiem powikłań a czas rekonwalescencji po zabiegu jest bardzo krótki i tym samym są one alternatywą dla osób, które nie mogą pozwolić sobie na zabieg ablacyjny, po którym zazwyczaj przez kilka dni nie wygląda się atrakcyjnie. Obecnie na rynku usług kosmetycznych pojawił się nowy ?trend? w zabiegach odmładzających a mianowicie – gotowe protokoły zabiegów laserowych, gdzie połączono techniki ablacyjne i nieablacyjne. Ponadto działania nie ograniczają się już tylko do poddawania zabiegowi skóry twarzy ale również śluzówki jamy ustnej.
Likwidacja zmian naczyniowych
Do zmian naczyniowych związanych ze starzeniem się skóry zaliczamy teleangiektazje (zlokalizowane głownie na twarzy i dekolcie) oraz naczyniaki starcze (angiomata senilis) popularnie zwane punktami rubinowymi. Teleangiektazje to trwale poszerzone drobne naczynia krwionośne o średnicy 0,1-1mm, które widoczne są na powierzchni skóry jako czerwone lub niebieskie naczynia. W likwidacji teleangiektazji skuteczny będzie laser ND:YAG (neodymowo-jagowy), KTP, aleksandrytowy, barwinkowy, diodowy. Doskonały do likwidacji drobnych teleangiektazji, szczególnie na policzkach i dekolcie jest również IPL. W celu całkowitego usunięcia teleangiektazji konieczne może okazać się wykonanie od 1 do 4 zabiegach w odstępach około 4 tygodnie. Punkty rubinowe mają postać małych czerwonych lub sinoczerwonych punkcików, które mogą przyjmować postać guzków wyrastających ponad powierzchnię skóry. Z biegiem lat pojawia się coraz więcej takich zmian, głownie na tułowiu, dlatego nazywa się je naczyniakami starczymi. Są to zmiany, które bardzo dobrze reagują na światło laserowe, gdyż większość punktów rubinowych usuwamy w trakcie pierwszego zabiegu. Najlepsze w tym przypadku będzie użycie lasera: ND:YAG, KTP oraz barwikowego, ale równie dobre efekty osiągniemy przy zastosowaniu laserów diodowych a nawet IPL.
Likwidacja zmian barwnikowych.
Do zmian barwnikowych pojawiających się wraz z wiekiem należą plamy soczewicowate inaczej zwane plamami starczymi. Występują one zazwyczaj po około 50 roku życia na dłoniach, twarzy i dekoldzie jako efekt długotrwałego działania promieniowania słonecznego na skórę. Plamy soczewicowate są stosunkowo łatwe do usunięcia za pomocą św 2-3 zabiegi. Urządzeniami z wyboru w tej terapii jest laser Q-switch oraz IPL, które cechuje najwyższa skuteczność. Oczywiście można również zastosować innego typu lasery wykorzystywane do usuwania przebarwień np. ER:YAG, CO2. Efekty zabiegów są bardzo dobre i długotrwałe. Zazwyczaj po pierwszym zabiegu większość przebarwień znacznie się rozjaśnia, a w celu całkowitego ich usunięcia konieczne jest wykonanie 1-3 zabiegów w odstępach około 4-5 tygodni. Dla utrzymania efektów zabiegów konieczne jest stosowanie fotoprotekcji.
Usuwanie brodawek łojotokowych, włókniaków i kępek żółtych
Oznakami starzejącej się skóry jest również pojawienie się włókniaków miękkich, brodawek łojotokowych i kępek żółtych. Zmiany tego typu mogą być leczone różnego typu metodami jednak w ostatnich latach coraz popularniejsza staje się laseroterapia, która polega na warstwowym odparowywaniu zmian (brodawki, kępki żółte) lub cięciu (włókniaki). Laserem z wyboru jest laser CO2 z końcówką chirurgiczną, można również stosować laser ER:YAG oraz lasery diodowe. Zaletami zabiegów laserowych est ich skuteczność (zazwyczaj wystarcza 1 zabieg), krótki czas trwania zabiegu, precyzyjność, brak krwawienia przy laserze CO2 lub diodowym, szybkie gojenie się, bardzo dobry efekt kosmetyczny. Usuwanie brodawek łojotokowych oraz włókniaków nie stwarza zazwyczaj większych problemów. Jedynie w przypadku kępek żółtych należy pamiętać, że zmiany są dość głębokie i może być konieczne ich usuwanie w kilku etapach, o czym należy poinformować pacjenta. Podsumowując można z cała pewnością stwierdzić, że lasery i inne źródła światła są użyteczne i skuteczne w terapiach anti-aging i zapewne w kolejnych latach będą się nadal upowszechniać. Jednak bez względu na to jaki problem będziemy likwidować, za pomocą lasera lub IPL zawsze należy pamiętać o prawidłowej kwalifikacji pacjenta/klienta do zabiegu i wykluczeniu przeciwwskazań. Ponadto, opierając się na własnych doświadczeniach zalecam wykonywanie próby laserowej. Próbę laserową należy wykonać 1-2 doby przed planowanym zabiegiem na niewielkiej powierzchni ciała dobierając parametry zabiegowe odpowiednio do fototypu skóry i celu zabiegu. Przeprowadzenie próby pozwala na właściwy dobór parametrów zabiegowych oraz na bezpieczne przeprowadzenie zabiegu. Aktualnie wobec braku uregulowań prawnych dotyczących kwalifikacji osób, które mogą wykonywać zabiegi laserowe, zalecałabym kierować się przysłowiowym ?zdrowym rozsądkiem? i wykonanie zabiegów agresywnych, wymagających podawania leków, znieczulenia, obarczonych dużym ryzykiem powikłań, wymagających postawiania właściwego rozpoznania (np. brodawka łojotokowa czy czerniak?) proponowałabym pozostawić w rękach lekarzy. Zawsze najważniejsze bezpieczeństwo zabiegu i dobro pacjenta.
Dr n. hum. Sylwia Malinowska
Kosmetolog, współwłaściciel Kliniki Urody Malina-med. Od siedmiu lat zajmuje się
zastosowaniem badań ultrasonograficznych i laseroterapii w kosmetologii i medycynie estetycznej.